Polickie Lapidarium
Polickie Lapidarium to wyjątkowe miejsce pamięci, które stanowi świadectwo szacunku dla historii i dawnych mieszkańców ziemi polickiej. Położone malowniczo na niewielkim wzgórzu w Parku Staromiejskim w Policach, jest jednym z najpiękniejszych obiektów tego typu na Pomorzu Zachodnim. To swoiste muzeum rzeźby nagrobnej pod gołym niebem, gdzie zgromadzono liczne elementy sepulkralne pochodzące z dawnych niemieckich cmentarzy. Spacerując alejkami tego niezwykłego miejsca, można poczuć szczególną atmosferę zadumy i refleksji nad przemijaniem, a jednocześnie podziwiać kunszt dawnych rzemieślników.
Historia powstania Lapidarium
Polickie Lapidarium powstało w 1998 roku z inicjatywy lokalnych władz samorządowych oraz znanego polickiego historyka Jana Matury. Utworzenie tego miejsca pamięci było odpowiedzią na nasilający się pod koniec lat 90. napływ turystów niemieckich, poszukujących śladów swoich przodków. Uroczyste otwarcie Lapidarium nastąpiło 30 września 1998 roku, w obecności przedstawicieli władz lokalnych oraz delegacji z zaprzyjaźnionego niemieckiego powiatu Uecker-Randow.
Miejsce to zostało starannie wybrane – wzgórze w Parku Staromiejskim znajduje się na terenie dawnego przedwojennego cmentarza miejskiego przy ulicy Mazurskiej. Dzięki temu Lapidarium nie tylko pełni funkcję ekspozycyjną, ale również stanowi symboliczny pomost między przeszłością a teraźniejszością, łącząc historię niemieckich i polskich mieszkańców tego regionu.
Ekspozycja i najważniejsze elementy
Spacerując po Lapidariu, można podziwiać imponującą kolekcję około 125 elementów sztuki sepulkralnej, zebranych z blisko 20 dawnych cmentarzy z terenu gminy Police. Wśród eksponatów znajdują się kunsztownie wykonane stele (płyty nagrobne) z zachowanymi inskrypcjami, stylizowane pnie, głazy oraz żeliwne krzyże. Każdy z tych elementów opowiada swoją własną historię, będąc świadectwem życia dawnych mieszkańców tych ziem.
Centralny głaz pamięci
W samym sercu Lapidarium znajduje się monumentalny, ważący około 30 ton głaz, który stanowi dominantę całego założenia. Ten imponujący element został pierwotnie postawiony w 1934 roku na istniejącym wówczas cmentarzu dla uczczenia dwudziestej rocznicy wymarszu polickich oddziałów na front I wojny światowej. Dziś na głazie umieszczono tabliczkę z prostym, ale wymownym napisem „LAPIDARIUM POLICKIE”.
Rzeźba kobiety – symbol domu
Szczególną uwagę zwraca umieszczona przy wejściu rzeźba przedstawiająca kobietę z pochyloną głową i wieńcem w prawej dłoni. Ta pełna zadumy postać opiera się na płycie z napisem „DAHEIM”, co w języku niemieckim oznacza „w domu”. Rzeźba ta symbolicznie wita odwiedzających to miejsce pamięci, przypominając o uniwersalnych wartościach domu i rodziny, które pozostają niezmienne mimo upływu czasu i zmian politycznych.
Całość ekspozycji otoczona jest niewysokimi, ozdobnymi słupkami połączonymi łańcuchem, co nadaje miejscu charakter godny i pełen szacunku, jednocześnie nie odgradzając go całkowicie od otaczającego parku.
Walory estetyczne i znaczenie kulturowe
Polickie Lapidarium jest powszechnie uznawane za jedno z najpiękniejszych miejsc tego typu w Polsce. Jego wartość nie ogranicza się jednak wyłącznie do walorów estetycznych. To miejsce o ogromnym znaczeniu kulturowym i historycznym, które pozwala zachować pamięć o niegdysiejszych, niemieckich mieszkańcach ziemi polickiej.
Powstanie Lapidarium było ważnym krokiem w kierunku pojednania i dialogu międzykulturowego. Dzięki zgromadzeniu i odpowiedniemu wyeksponowaniu fragmentów niemieckich pomników nagrobnych, udało się ocalić od zapomnienia część historii tego regionu. Jest to szczególnie istotne w kontekście powojennych losów niemieckich cmentarzy, które po 1945 roku często ulegały dewastacji i popadały w ruinę.
Od 2012 roku, dzięki inicjatywie lokalnych władz, rozpoczęto również proces przywracania pamięci o byłych niemieckich nekropoliach na terenie gminy Police. Cmentarze te są stopniowo oznaczane dużymi drewnianymi krzyżami i opatrywane odpowiednimi opisami w języku polskim i niemieckim, co stanowi dopełnienie misji zapoczątkowanej przez utworzenie Lapidarium.
Park Staromiejski – otoczenie Lapidarium
Lapidarium jest centralnym punktem Parku Staromiejskiego, który sam w sobie stanowi atrakcyjne miejsce wypoczynku i rekreacji. Park zachwyca bogatym drzewostanem, na który składają się dostojne kasztanowce, majestatyczne klony, buki i lipy. Spacerując alejkami, można obserwować wiewiórki przemykające między drzewami oraz wsłuchać się w śpiew sikorek, wróbli i kwiczołów.
W 2012 roku park przeszedł gruntowną rewitalizację, która nadała mu nowoczesny charakter, jednocześnie zachowując jego historyczną tożsamość. Dzięki temu stanowi on doskonały przykład harmonijnego połączenia funkcji rekreacyjnej z historyczną.
Park Staromiejski jest miejscem chętnie odwiedzanym przez mieszkańców Polic. Rodzice przychodzą tu z dziećmi, młodzi na randki, a starsi na spokojne spacery. Liczne ławki umożliwiają odpoczynek, a ogrodzony plac zabaw dla dzieci znajduje się na obrzeżach parku.
Informacje praktyczne dla odwiedzających: – Wstęp do Lapidarium i Parku Staromiejskiego jest bezpłatny – Obiekt jest dostępny przez cały rok, 24 godziny na dobę – Lapidarium jest oświetlone po zmroku, co tworzy wyjątkowy nastrój wieczorami – Dojazd: autobusami miejskimi do przystanku przy ul. Mazurskiej – Parking dostępny przy ul. Staszica – Park i Lapidarium są dostosowane dla osób niepełnosprawnych dzięki płaskiemu terenowi – Adres: Park Staromiejski, ul. Mazurska, 72-010 Police
Znaczenie Lapidarium w kontekście turystycznym
Polickie Lapidarium stanowi ważny punkt na turystycznej mapie regionu. Jest chętnie odwiedzane zarówno przez wycieczki zorganizowane, jak i turystów indywidualnych. Dla osób zainteresowanych historią, sztuką sepulkralną czy dziedzictwem kulturowym pogranicza polsko-niemieckiego, to miejsce o szczególnej wartości poznawczej.
Lapidarium doskonale wpisuje się w szerszy kontekst turystyki kulturowej i historycznej na Pomorzu Zachodnim. Może stanowić element dłuższej trasy zwiedzania, obejmującej również inne atrakcje Polic i okolic. Jego położenie w centrum parku sprawia, że jest łatwo dostępne i może być odwiedzane przy okazji spaceru czy odpoczynku na świeżym powietrzu.
Lapidarium jako miejsce refleksji
Poza wartością historyczną i estetyczną, Polickie Lapidarium oferuje również przestrzeń do refleksji i zadumy. W dzisiejszym pędzącym świecie takie miejsca nabierają szczególnego znaczenia, pozwalając zatrzymać się na chwilę i zastanowić nad przemijaniem, pamięcią i tożsamością. Dla wielu odwiedzających może to być okazja do głębszych przemyśleń na temat skomplikowanej historii tych ziem i losów ich mieszkańców.
Wieczorem, gdy Lapidarium jest oświetlone, zyskuje ono dodatkowy, niemal mistyczny wymiar. Światło lamp wydobywa z kamiennych elementów ich fakturę i detale, tworząc niezwykłą atmosferę, która sprzyja kontemplacji i wyciszeniu.
Podsumowanie
Polickie Lapidarium to miejsce, które łączy w sobie wiele wymiarów – jest świadectwem historii, dziełem sztuki pod gołym niebem, przestrzenią dialogu międzykulturowego i miejscem refleksji. Jego powstanie było ważnym gestem szacunku wobec przeszłości i dawnych mieszkańców ziemi polickiej, a jednocześnie krokiem w kierunku budowania wspólnej, polsko-niemieckiej pamięci o tych terenach.
Odwiedzając to wyjątkowe miejsce, można nie tylko podziwiać kunszt dawnych rzemieślników i piękno otaczającej przyrody, ale również doświadczyć szczególnej atmosfery, która skłania do zadumy nad przemijaniem i ciągłością ludzkiego doświadczenia. Polickie Lapidarium, choć niewielkie, stanowi ważny element kulturowego krajobrazu Pomorza Zachodniego i zasługuje na uwagę każdego, kto interesuje się historią, sztuką i dziedzictwem pogranicza.